Wirus SARS-CoV-2 (koronawirus ciężkiego ostrego zespołu oddechowego 2, ang. severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) stanowi globalne zagrożenie obciążające sezonowo służbę zdrowia do granic możliwości. Problem pandemii wywołany nowym koronawirusem w ostatnich latach jest głównym tematem i zmartwieniem naukowców, polityków i zwykłych obywateli. Nieustanny strach o siebie i bliskich odbija się na psychologicznym i emocjonalnym bezpieczeństwie społeczeństwa, a skutki ekonomiczne odczuwalne będą jeszcze przez wiele lat. Dlatego tak istotne jest niezwłoczne opanowanie zagrożenia.

Z uwagi na brak możliwości celowanego leczenia, wykształcenie odporności jest jedyną aktualnie dostępną metodą walki o powrót do „normalnego” życia i ograniczenie globalnych konsekwencji gospodarczych.

Wirus SARS-CoV-2 przenoszony jest drogą kropelkową i wywołuje ostrą chorobę zakaźną dróg oddechowych, zwaną COVID-19. Okres inkubacji to 2-14 dni. Większość zainfekowanych osób wykazuje łagodny bądź bezobjawowy przebieg infekcji. Część populacji osób chorych, szczególnie starszych i z chorobami współistniejącymi, charakteryzuje ciężki przebieg mogący skutkować śmiercią.

Główne symptomy COVID-19 to gorączka, ból gardła, suchy kaszel i zmęczenie. Rzadziej występują bóle i zawroty głowy, bóle brzucha, nudności, wymioty. Pojawiają się zaburzenia węchu (anosmia), smaku, biegunka. Ciężki przebieg COVID-19 charakteryzują trudności z oddychaniem, a nawet konieczność wspomaganego oddychania. W wyniku choroby mogą rozwinąć się między innymi: uszkodzenie lub zapalenie mięśnia sercowego, zawał i niewydolność serca, arytmia, żylna choroba zatorowo-zakrzepowa, rozsiana koagulopatia, niewydolność wielonarządowa, zaburzenia funkcji poznawczych czy zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS).

Za czynniki ryzyka predysponujące do ciężkiego przebiegu choroby uznano: wiek, płeć męską, choroby układu krążenia, przewlekłą niewydolność nerek, przewlekłe choroby płuc, w tym astmę i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), nieunormowaną cukrzycę, nadciśnienie, BMI>30, anemię sierpowatą oraz palenie tytoniu.

Ryzyko zachorowania, a w szczególności konieczność hospitalizacji i prawdopodobieństwo śmierci znacząco spadają w przypadku osób zaszczepionych. Co więcej, jak pokazują badania przeprowadzone w USA, u osób w pełni zaszczepionych ryzyko zachorowania i hospitalizacji jest 5-krotnie niższe niż w przypadku nieszczepionych ozdrowieńców.

W wyniku przebytej infekcji SARS-CoV-2 w organizmie ludzkim powstają przeciwciała skierowane przeciwko antygenom wirusa. Szczepienie ma na celu wywołanie tej reakcji bez bezpośredniego kontaktu z patogenem. W przypadku przebytej infekcji wytwarzane są przeciwciała przeciwko m.in. nukleokapsydowi (białko N, ang. nucleocapside protein), jak również przeciwko białku kolca (białko S, ang. spike protein). Dostępne szczepionki ukierunkowane są na wytworzenie przeciwciał skierowanych przeciwko domenie S1 białka wirusa, która wiąże się ze swoistym receptorem (ACE2) błony komórkowej komórek ludzkich. Z dostępnej literatury wynika, że miano przeciwciał skierowanych przeciw białku S koreluje ze zdolnością organizmu do neutralizacji wirusa.

Zgodnie z danymi literaturowymi potwierdzona badaniem PCR infekcja SARS-CoV-2 u 5-22% przypadków przebiega bez wytworzenia specyficznych przeciwciał. Bezobjawowy i łagodny przebieg choroby związany jest ze wzrostem prawdopodobieństwa seronegatywnych wyników. Doniesienia literaturowe nie są zgodne co do czasu, w jakim miano przeciwciał utrzymuje się w grupach badanych. Rozbieżności wyników w grupach demograficznych mogą wynikać z samej konstrukcji poszczególnych badań, w tym małej liczby badanych.

Ciężki przebieg choroby w większości przypadków związany jest z wytworzeniem wyższego miana przeciwciał przeciwko antygenom SARS-CoV-2, jednak kinetyka zmian ich stężenia nie jest skorelowana z początkową wartością. Podobnie w przypadku szczepienia nie można przewidzieć jak szybko będzie postępował spadek miana przeciwciał. Procesy te można jednak kontrolować osobniczo, wykonując okresowe badania stężenia przeciwciał.

Badanie przeciwciał anty-SARS-CoV-2 opiera się na oznaczeniu miana przeciwciał z klasy IgG skierowanych przeciw domenie S1 białka kolca i pozwala ocenić odpowiedź organizmu uzyskaną po infekcji lub w wyniku szczepienia. Miano przeciwciał skierowanych przeciw białku S koreluje ze zdolnością organizmu do neutralizacji wirusa.

Badanie wykonywane jest metodą immunoenzymatyczną (ELISA) umożliwiającą ilościową ocenę przeciwciał z klasy IgG testem opracowanym przez EUROIMMUN. Wykazano liniową korelację wyników z “Pierwszym Międzynarodowym Standardem WHO” (NIBSC code:20/162), co pozwoliło na kalibrację testu w jednostkach międzynarodowych.

Atutem jest możliwość wykonania badania z różnych materiałów: surowicy, osocza pobranego na EDTA, heparynę lub cytrynian bądź z suchej kropli krwi.

Laboratorium Masdiag uczestniczy w programie badań biegłości "Antibodies against SARS-CoV-2" organizowanym przez IfQ-Lübeck.

• „Progress of the COVID-19 vaccine effort: viruses, vaccines and variants versus efficacy, effectiveness and escape”
  Nature Reviews Immunology, 2021, 21, 626–636, doi: 10.1038/s41577-021-00592-1
• „Monitoring Incidence of COVID-19 Cases, Hospitalizations, and Deaths, by Vaccination Status — 13 U.S. Jurisdictions, April 4–July 17, 2021”
  CDC Morbidity and Mortality Weekly Report, 70(37), 1284–1290, doi: 10.15585/mmwr.mm7037e1
• „Laboratory-Confirmed COVID-19 Among Adults Hospitalized with COVID-19–Like Illness with Infection-Induced or mRNA Vaccine-Induced SARS-CoV-2 Immunity — Nine States, January–September 2021”
  CDC Morbidity and Mortality Weekly Report, 70(44), 1539–1544, doi: 10.15585/mmwr.mm7044e1
• „A systematic review of neurological symptoms and complications of COVID-19"
  Journal of Neurology, 2021, 268, 392–402, doi: 10.1007/s00415-020-10067-3
• „Prevalence of comorbidities among individuals with COVID-19: A rapid review of current literature”
  American Journal of Infection Control, 2021, 49(2), 238-246, doi: 10.1016/j.ajic.2020.06.213
• „Age-related immune response heterogeneity to SARS-CoV-2 vaccine BNT162b2”
  Nature, 2021, 596, 417–422, doi: 10.1038/s41586-021-03739-1
• „Persistence and decay of human antibody responses to the receptor binding domain of SARS-CoV-2 spike protein in COVID-19 patients”
  Science Immunology, 2020, 8, 5(52), doi: 10.1126/sciimmunol.abe0367
• „Anti-spike antibody response to natural SARS-CoV-2 infection in the general population”
  Nature Communications, 2021, 12, 6250, doi: 10.1038/s41467-021-26479-2
• „Lack of antibodies to SARS-CoV-2 in a large cohort of previously infected persons”
  Clinical Infectious Diseases, 2020, doi: 10.1093/cid/ciaa1685